Opening SMC18: De groei van Rotterdam

Locatie: Grote Zaal

Rotterdam wil de komende jaren 50.000 woningen bouwen en zowel een kwaliteits- als energiesprong maken. Dit vraagt om betekenisvolle verbindingen tussen ruimtelijke en maatschappelijke stadsontwikkeling.

Het werken aan en binnen een compacte stad daagt ons uit tot hoogwaardige kwaliteit én tot een vitale samenwerking tussen de mensen en de partijen die werken aan de stad. De Rotterdamse cultuur van stadmaken kan en moet daarom juist nu productief gemaakt worden. Tijdens het vijfde Stadmakerscongres gaan we op zoek naar nieuwe perspectieven op deze opgave.

Direct bij de opening van dit vijfde Stadmakerscongres reikt de Van der Leeuwkring haar tiende Van der Leeuwprijs uit. Genomineerd zijn dit jaar Robbert de Vrieze, Blue City en het samenwerkingsverband van schoolbesturen en de gemeente Rotterdam voor de kwaliteitssprong van het onderwijs op Zuid. Mattijs van Ruijven (Hoofd Stedenbouwkundige gemeente Rotterdam) leidt vervolgens het congres in. Hij brengt met een openingslezing de ruimtelijke- en maatschappelijke ontwikkeling van Rotterdam in verband.

09.15 uur Welkom door Bas van der Pol, directeur AIR.
09.20 uur In gesprek met de Van der Leeuwkring, over de aanleidingen voor dit congres met aansluitend de uitreiking van de Van der Leeuwprijs 2018
09.50 uur Inleiding op het congres en de groei van Rotterdam: Mattijs van Ruijven (hoofd stedenbouwkundige, gemeente Rotterdam)
10.15 uur Opening SMC18 en start programmering vanaf 10.30 uur

Moderator: Bas van der Pol

Foto: Frank Hanswijk

Expositie veerkrachtige woonwijken

Locatie: Kleine Zaal

Studenten van verschillende onderwijsstudio’s presenteren hun werk betreffende actuele opgaven in Rotterdam.

Stadslabs en de Omgevingsvisie

Locatie: Haltheater

Welke rollen vervullen stadslabs en stadmakers in de bredere context van de opgaven die worden geformuleerd in de nationale en de lokale Omgevingsvisie. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie onderzoekt actuele ontwikkelingen en inzichten.

Het Stimuleringsfonds introduceert instrumenten die lokale en regionale overheden kunnen gebruiken wanneer ze aan de slag willen gaan met de nieuwe omgevingswet. Met de Smart Urban Lab-kit wordt in steden als Maastricht en Rotterdam de methode van de stadslabs als mechanisme van ‘smart governance’ verder ontwikkeld. Participatory City Making is een ontwerponderzoek van TUDelft en Drift. Het doel is een ​​raamwerk van kleinschalige experimenten te ontwikkelen dat zowel stadmakers initiatieven als gemeentes kan helpen. Gemeente Rotterdam en de programmadirectie van de Nationale Omgevingsvisie reflecteren hierop.

Moderator: Edwin van Uum

Werksessie veerkrachtige woonwijken

Locatie: Kleine Zaal

Hoe zorg je dat groei van de stad voor iedere stedeling van toegevoegde waarde kan zijn? In de werkplaats veerkrachtige buurten gaan onderwijsinstellingen op zoek naar vitale verbindingen tussen ruimtelijke en maatschappelijke stadsontwikkeling. Hoe zorg je dat stedelijke groei voor alle stedelingen van toegevoegde waarde is als groeiende ongelijkheid op de loer ligt? 

Aan de hand van sociaal-ruimtelijke thema’s worden twee (gebieds-)ontwikkelingen met elkaar vergeleken. Ten eerste, in het kader van de grootschalige ruimtelijke ontwikkeling van Feyenoord City, verkennen we de kansen voor de omliggende wijken, zoals Hillesluis en Vreewijk. Daarnaast ligt de focus op Bospolder-Tussendijken (BoTu), waar een ambitieuze sociale-economische transitie de motor vormt; de sociale index van BoTu moet in 10 jaar tijd op het stedelijk gemiddelde van Rotterdam gebracht worden.

Veldacademie richt in de Kleine Zaal van TR Schouwburg een actieve werkplaats in waar aan de hand van discussie en debat nieuwe inzichten geproduceerd worden. Opgedane inzichten worden direct gedocumenteerd door middel van tekenwerk, modelbouw, fotografie en film.

Kennisdeling tussen onderwijs en praktijk
Vanuit het hoger- en academisch onderwijs houden diverse studio’s zich bezig met (ontwerpend) onderzoek naar de ontwikkelmogelijkheden van deze en andere gebieden. Op het SMC worden kennis en inzichten gedeeld met de praktijk van de stedelijke ontwikkeling. Woningcorporaties, belangenorganisaties, gemeente en ontwikkelaars zijn uitgenodigd om in gesprek te komen. Vanuit de overtuiging dat kennisdeling tussen de diverse onderwijsstudio’s, en tussen praktijk en onderwijs tot wederzijdse verbetering en versterking van inzichten voert.

Moderator: Liesbeth Levy (LOKAAL)

Beeld: Veldacademie

VPRO Tegenlicht meet up: Mens in Machine

Locatie: Tuinkamer

ConComCow en V2_ Het Instituut voor Instabiele Media organiseren een screening en meet up van de VPRO Tegenlicht uitzending ‘Mens in Machine’ (Regie: Daan Veldhuizen). In gesprek over kunstmatige intelligentie en de stad.

Kunstmatige intelligentie staat in de kinderschoenen. Recente doorbraken maken dat software niet langer wordt geschreven, maar door middel van testen wordt opgevoed. Geïnspireerd door het menselijke brein leren kunstmatige neurale netwerken complexe taken te beheersen die erg lijken op hoe kinderen leren: door vallen en opstaan. Maar hoe houden we controle over deze alsmaar slimmer en groter wordende intelligentie rivalen en wat is de impact hiervan op onze samenleving en de stad?

Met onder andere: Michel van Dartel (V2_, Lab voor de Instabiele Media) en Davy Pieters (regisseur bij Theater Rotterdam)

Foto: VPRO

Uitreiking Van der Leeuwprijs 2018

Locatie: Grote Zaal

De Van der Leeuwkring rijkt deze prijs dit jaar voor de tiende keer uit. De kring eert een initiatief met uitzonderlijke waarde voor de publieke ruimte van Rotterdam.

In de Van der Leeuwkring zijn Rotterdamse opdrachtgevers op persoonlijke titel verenigd vanwege hun gedeelde betrokkenheid bij de ruimtelijke en maatschappelijke ontwikkeling van de stad. De kringleden investeren via hun ondernemerschap in de ruimtelijke kwaliteit van Rotterdam en stimuleren het publieke denken hierover, onder meer door met AIR het Stadmakerscongres en het hiermee samenhangende programma te initiëren, de uitreiking van deze prijs en de jaarlijkse uitnodiging aan de Guest Urban Critic.

Nominaties bekend!
De drie nominaties van dit jaar zijn: Robbert de Vrieze voor zijn niet aflatende betrokkenheid als individuele Rotterdamse ondernemer bij de sociaal-ruimtelijke ontwikkeling van plekken en buurten in Delfshaven en op Zuid; Sabine Biesheuvel, mede namens Mark Slegers, Siemen Cox en Wouter Veer voor het initiëren en door ontwikkelen van Blue City tot een plek van betekenis in de stad én een circulaire hotspot met (inter)nationale aantrekkingskracht; de voorbeeld stellende samenwerking tussen Rotterdamse schoolbestuurders en de Gemeente Rotterdam ten behoeve van de Onderwijskaart en een breder, meer divers en toekomstbestendig onderwijs op Zuid. Als representanten van deze samenwerking zijn schoolbestuurders Marc Otto (LMC), Huub van Blijswijk (Stichting BOOR) en Henk Post (CVO) genomineerd en ook Josine Meurs en haar collega Iris Dudok, respectievelijk als Hoofd Onderwijs en planoloog werkzaam voor de gemeente Rotterdam.

Lees hier meer over de genomineerden.

Eerder winnaars Van der Leeuwprijs

2009 Joost Kuhne voor zijn woonwerkgebouw aan de Boomgaardsstraat
2010 Harry Jan Bus en Rachel van Olm voor Theater Walhalla op Katendrecht
2011 Rianne Andeweg, Nicole Hoven en Gerda Zijlstra van Rotterdamse Oogst
2012 Nicole Driessens en Ivo van den Baar van Wandschapppen
2013 Jeanne Hogenboom en Anke Griffioen als pioniers
van Vereniging de Binnenweg
2014 Provast voor de ontwikkeling en inbedding van de Markthal
2015 Charlie McGregor voor The Student Hotel
2016 Paul Veldhuijzen met Hockeyclub Feijenoord
2017 Marco Stout als pionier van het Hoogkwartier
2018 …

Foto: Fred Ernst

De groei van Rotterdam: verbinden en verdichten

Locatie: Grote Zaal

Langs welke lijnen krijgt de groei van de stad vorm? Wat zijn de volgende kansen en opgaven voor Rotterdam? In twee gespreksrondes op zoek naar het verband tussen: mobiliteit; de ambitie om 50.000 woningen te realiseren; nieuwe verbindingen tussen wonen, werken en leren; en de betekenis van gebiedsontwikkelingen voor de ruimtelijke en de maatschappelijke ontwikkeling van de stad.

10.30 – 11.20 uur Verbinden en Verdichten I
Moderator Bas van der Pol (AIR) in gesprek met Mattijs van Ruijven (hoofd stedenbouwkundige) en Martin Guit (hoofd verkeer en vervoer) over de visie van stadsontwikkeling op de relatie tussen mobiliteit en de groei van Rotterdam. Welke regionale en stedelijke lijnen en knooppunten worden de komende jaren belangrijk?
Met Cor Geluk (Juurlink[+]Geluk), Wouter Veldhuis (MUST), Irma van Oort (KCAP) en Marnix de Vos (BVR) reflecteren we op de potentie van respectievelijk de Erasmus Universiteit Campus Woudestein, de Willems-as, Station Van Nelle en Alexanderknoop als de volgende woon-, leer- en werkmilieus van Rotterdam.

Afsluitende reflectie met Emile Klep (directeur stedelijke inrichting, Stadsontwikkeling Rotterdam).

11.20 – 12.00 uur Verbinden en Verdichten II
Jos Melchers (directeur gebiedsontwikkeling, Stadsontwikkeling Rotterdam), Peter van der Gugten (Heijmans Vastgoed), Petra Rutten (Van der Leeuwkring / FRAME Vastgoed) en Francine Houben (Mecanoo) delen hun trots op de groei van Rotterdam. In gesprek met elkaar verkennen zij de volgende opgave in de verbinding tussen gebiedsontwikkelingen en de alledaagse woonomgeving op Zuid. Wat zijn de volgende opgaven in het debat over de groei van de stad?

Beeld: Frank Hanswijk

Over robots, circulaire duurzaamheid en kansen voor Rotterdammers in de nieuwe economie

Locatie: Venture Café

De economie van de Rotterdamse regio zal komende tien jaar onmiskenbaar veranderen. In deze ‘Next Economy’, die in snel tempo ontstaat rondom circulaire verduurzaming, verregaande digitalisering en robotisering, zal werk er anders uit gaan zien. Maar hoe? Wat vragen nieuwe werkvormen en werkgelegenheid van de stad? Voldoen de industriegebieden, bedrijvenparken en kantoorlocaties van nu over tien jaar nog steeds? Wat voor andere ruimte, plekken en ruimtelijke randvoorwaarden hebben we nodig? En, gegeven de traagheid van ruimtelijke ontwikkeling, wat moet er op korte termijn in gang gezet worden zodat de stad klaar is voor het werk van de toekomst?

We gaan hierover in gesprek met:

• Arnoud Walrecht, KPMG. Arnoud is de voorman van KPMG advisory voor circulaire business modellen.Henk de Bruijn, manager sociale infrastructuur Havenbedrijf Rotterdam.
• Herbert ten Have, CEO van Fizyr. Fizyr maakt kunstmatige intelligentie software voor robots.
• Marco Pastors, Directeur van Nationaal Programma Rotterdam Zuid.
• Rob Slagmolen, secretaris Arbeidsmarkt van VNO-NCW MKB-Nederland.

Het gesprek vindt plaats in het Venture Café onder leiding van Bart Schrijnen, Factual Design. Bart doet het programmamanagement van grote, ruimtelijk transformaties.

Beeld: Gerhard van Roon/Kunst en Vliegwerk

Tour: Dwars door de Kop van Zuid

Na de Kop van Zuid en Katendrecht, volgt het ‘Eiland van Feijenoord’. Aan de Piekstraat, nu nog een verborgen stukje Rotterdam, zijn plannen voor een woontoren.

Het ligt pal aan de Maas, recht tegenover De Esch. Een prachtige plek, maar tot nu lieten grote ontwikkelaars het meest oostelijke deel van het oude Feijenoord links liggen. Dit stukje Rotterdam, afgelegen van de binnenstad, wordt vrijwel volledig gedomineerd door sociale woningbouw. Daarnaast zijn er veel bedrijven gevestigd: Hunter Douglas en, iets verderop vooralsnog, Unilever. Toch zijn er plannen (in uitvoering) om dit gebied te ontwikkelen tot een aantrekkelijk woon-leefgebied.

Tijdens de tour gaan we in gesprek met private en publieke partijen over de ontwikkelmogelijkheden aan de Piekstraat, horeca en cultuurpodium in het voormalige kantoor van de cementsteenfabriek.

Overbruggen – herbestemming van leegstaand erfgoed

De tour gaat langs vijf brugwachtershuisjes tussen de Meent en de Willemsbrug. We vertellen over de historie, over nieuwe vormen van gebruik en laten de ondergrondse techniek zien in een basculekelder. Wat is vandaag het belang van de brugwachtershuisjes? Moeten ze behouden blijven, of juist niet? Wat zijn de kansen die (tijdelijke) programmering ervan in Rotterdam kunnen bieden? Ter plekke brainstormen we over nieuwe gebruiksmogelijkheden en schetsen aan het netwerk van leegstaande huisjes in Rotterdam.

Brugwachtershuisjes verliezen steeds meer hun oorspronkelijke functie. De brugwachter heeft zijn vroegere verblijf ingeruild voor computerschermen in een bediencentrale, waar hij soms wel tien bruggen tegelijk bedient. De brugwachtershuisjes, meestal gemeentelijke monumenten, soms zelfs rijksmonumenten, staan vaak op de overgang van het centrumgebied en woonwijken. Door hun ligging en uitstraling vormen veel brugwachtershuisjes een ankerpunt in de omgeving, dat vraagt om een nieuwe invulling.

Stichting Brugwachtershuisjes stimuleert nieuw gebruik van leegstaande huisjes tot inspirerende plekken in de openbare en publieke ruimte. Dat doen ze door inspirerende voorbeelden van herbestemming in Nederland te bundelen en te delen, eigenaren en gebruikers met elkaar in contact te brengen en kennis en ervaring uit te wisselen en met een activiteitenprogramma. Waar het kan biedt de stichting ondersteuning bij het vinden en realiseren van nieuwe gebruiksmogelijkheden, door kansrijke concepten uit te werken en voorbeeldcontracten voor gebruik op te stellen.

http://brugwachtershuisjes.nl

Foto: Lex de Lang

Ontdek het onontgonnen daklandschap van Rotterdam

Deze inspirerende wandeltour gaat letterlijk over daken. Esther Wienese en Jeroen de Leeuw nemen je mee het dak op en laten zien dat daken goud waard zijn voor steden die zich voorbereiden op de uitdagingen van de toekomst. Bijvoorbeeld het groeiend aantal inwoners: in 2030 woont naar schatting 70% van de wereldbevolking in de stad. In Rotterdam groeit het aantal inwoners in het centrum naar verwachting van 40.000 naar 60.000.

Klimaatverandering is een andere, zeer urgente uitdaging. De aarde warmt op en dat zorgt voor meer (lokale) buien en langere periode van hitte en droogte. In de steden leidt dit tot wateroverlast en hittestress. Tot slot noopt de beperking van CO₂ uitstoot ons tot een ingrijpende omschakeling naar energieopwekking uit duurzame brandstoffen.

Voor resilient – weerbare en veerkrachtige – steden is het nodig de daken te benutten voor woningen, kantoren en recreatie, voor daktuinen en daklandbouw, voor de opvang van regenwater en voor duurzame energieopwekking. Rotterdam is daar actief mee bezig.

Vanaf twee daken rond het Schouwburgplein vertelt Esther Wienese, auteur van Het Rotterdamse Dakenboek, nieuw gebruik van dak en stad, over de noodzaak de daken multifunctioneel te ontwikkelen en over de (inter)nationale voortrekkersrol van Rotterdam hierin. Jeroen de Leeuw, projectmanager van 7 Square Endeavour, zoomt in op dit project dat de daken van het Schouwburgplein omvormt tot groene oases die water bufferen en verdampen en energie opwekken. Vanuit de gemeente Rotterdam zal Paul van Roosmalen, programmamanager Multifunctionele Daken, het gemeentelijk beleid toelichten.

www.7square-endeavour.nl
www.estherwienese.nl/dakenambassadeur
www.multifunctioneledaken.nl
www.resilientrotterdam.nl

Foto: Arcadis

Middenin Rotterdam, middenin de natuur

Per watertaxi reizen we af naar het prachtige natuureiland Van Brienenoord. Woeste natuur binnen de ring met een schat aan mooie fysieke herinneringen aan de voormalige functies van het eiland (ooit was hier bijvoorbeeld het bouwdok voor de metrotunnelbuizen). Het is een wonder dat het eiland er zo rustig en bijna vergeten bij ligt. Er zijn altijd vele ideeën geweest voor het eiland: van dierentuin tot conferentieoord, van prostitutiezone tot Japanse tuin, maar uiteindelijk gebeurde er niets. De constante factoren in al die decennia waren altijd de Volkstuinvereniging en het Clubgebouw van de Arend en de Zeemeeuw. Het clubgebouw voor jongeren van zuid stond er al sinds de jaren 30 en was enigszins in onbruik geraakt. In 2014 ontdekten de huidige initiatiefnemers de magie van de plek en werd hen gevraagd de plek verder te ontwikkelen. Op dit moment is Buitenplaats Brienenoord een Bouwplaats Brienenoord. Omdat het oude pand op was, is er gekozen om met SuperUse Studios zo veel mogelijk van het oude pand her te gebruiken. Met vrijwilligers wordt aan een sociaal en duurzaam pand gewerkt. Een denk-, maak- en speelplaats voor alle leeftijden over de toekomst van de stad en de rest van de wereld.

Graag nemen we bezoekers mee in het alternatieve ontwerp-, programmeer- en bouwproces en kijken we ook graag vooruit naar wat de plek zal betekenen als het in de loop van 2019 de deuren opent.

www.buitenplaatsbrienenoord.nl

Niet lullen, maar poetsen – fijnstof oogsten op het Kleinpolderplein

Servies met een glazuurlaag van Rotterdams fijnstof, zou jij ervan durven eten? We ademen fijnstof ongemerkt wel iedere dag in, met alle gevolgen van dien. Uit onderzoek blijkt dat de luchtvervuiling in Rotterdam net zo heftig is voor mensen als dagelijks zeven sigaretten roken.

Architect Iris de Kievith heeft samen met ontwerper Annemarie Piscaer een manier gevonden om fijnstof te oogsten en veilig te gebruiken als gekleurd glazuur voor keramiek. Daarmee ontwikkelen zij een servies en wordt de slechte luchtkwaliteit zichtbaar en zelfs tastbaar. Eten van een bord of drinken uit een kopje is eigenlijk net zo intiem als ademen, vinden ze. Dat maakt een glazuurlaag van fijnstof een mooie én laagdrempelige manier om het bewustzijn over luchtvervuiling te vergroten.

Gewapend met emmer en zeem gaat deze tour per fiets naar het Kleinpolderplein om fijnstof te oogsten. Gewoon, op z’n Rotterdams: niet lullen maar poetsen. Een hands-on tour die aanzet tot denken over luchtkwaliteit in de stad.

www.ser-vies.nl

De rol van de rivier in de verdichtende stad

Op de scheidslijn van het oude en nieuwe Crooswijk en ‘aan de oever van de Rotte’ ontdekken we met deze tour de binnenstedelijke Rotte. In de Huiskamer aan de Rotte gaan we het gesprek aan over de kansen en ontwikkelingen van de Rotte als metropolitaan landschap. Marja de Bruyn en Ewoud Dekker verbeelden de toekomst van de Crooswijkse Bocht en schetsen de vitale coalitie die daarbij hoort.

De Rotte stroomt vanuit het buitengebied de stad in, langzaam meanderend door naoorlogse uitbreidingswijken en de oude stadswijken zoals Crooswijk en het Oude Noorden. Maar de Rotte is niet overal even zichtbaar en aantrekkelijk; met name in de binnenstad is verbetering mogelijk. De oevers zijn stenig en nodigen nog onvoldoende uit tot recreëren en ondernemen. De naamgever van de stad Rotterdam stroomt vrij anoniem en ongebruikt langs de achterkanten van stenige stadswijken.

Stichting Plezierrivier de Rotte ziet kansen om van het stroomgebied van de Rotte een echt metropolitaan park te maken. Licht, lucht, ademruimte, water, groen, stilte zijn van levensbelang. Juist in de verdichtende stad is er behoefte aan metropolitane parken; grote parken in verstedelijkte gebieden, bereikbaar voor iedereen. Een groot stadspark voor jong en oud, niet alleen voor recreatie, maar ook om het hoofd te bieden aan klimaatopgaven als hittestress en waterberging in de verdichtende stad. 

Open Rotterdam maakte in een serie over het Stadmakerscongres een item over de Rotte.

www.derotte.nl
www.ookditisderotte.nl

De stad als campus: rol onderwijs in gebiedsontwikkeling Hart van Zuid

Hart van Zuid Rotterdam is de grootstedelijke gebiedsontwikkeling op en rondom het Zuidpleingebied. Met het project maakt Hart van Zuid 24/7/365 een aantrekkelijke, veilige en gastvrije urban hotspot – ofwel het kloppend hart – van Rotterdam Zuid en omgeving. Ze creëert een prettige en gezonde leefomgeving door te bouwen aan een programmamix met leisure, werk, wonen, winkelen en ontmoeten. Maar het gaat om meer dan bouwen en verbouwen. De lage scores op veiligheid, werkgelegenheid, onderwijs, meedoen, gezelligheid en gastvrijheid staan een fijn samenleven nu nog flink in de weg. Daarom wordt er ook geïnvesteerd in talentontwikkeling en werkgelegenheid.

Tijdens onze citylab op Zuid nemen we je mee door het Hart van Zuid projectgebied. We vertellen je kort wat er allemaal staat te gebeuren en staan op enkele plekken (letterlijk) stil om een paar casussen toe te lichten. Deze casussen gaan over de rol van het onderwijs in onze gebiedsontwikkeling. Aanleiding voor dit thema is de samenwerking van Hart van Zuid met Techniek College Rotterdam en de potentiële samenwerking met Zadkine College en Albeda College en specifiek Leerwerkbedrijf Albeda.

Na de rondleiding door Hart van Zuid ga je naar de workshoplocatie. Daar wordt in twee groepen gewerkt aan twee vraagstukken:

• Real life learning – wat is er nodig om de stad als campus te laten fungeren?
• Hoe kan de potentie van leerwerkbedrijf Albeda vergroot worden?

Je wordt tijdens ons citylab rondgeleid door Wim Reijnierse (projectmanager gemeente Rotterdam) en Nina Cranen, manager sociaal programma Hart van Zuid Rotterdam. Tijdens de workshop zijn zowel Techniek College Rotterdam als Leerwerkbedrijf Albeda tafeldame en -heer.

Centrumgebied Prins Alexander – De periferie voorbij

Deze stadstour naar het centrumgebied van Prins Alexander toont de opgaven voor het gebied, dat vanwege de vele infrastructurele lijnen die er samenkomen ook wel de Alexanderknoop wordt genoemd. Functiemenging en nieuwe verbindingen moeten de verblijfswaarde van het gebied vergroten, zodat de knoop een hart wordt.

Onder leiding van Stichting Hart voor Prins Alexander gaan we op locatie in gesprek over de ontwikkelrichting van het centrumgebied van Prins Alexander. De Stichting Hart voor Prins Alexander maakt onderdeel uit van de Alliantie Stationsgebied Alexander en richt zich op het creëren van een prettige en attractieve verblijfsplek. Het Prins Alexanderplein heeft de potentie om dat te zijn, maar nodigt op dit moment niet uit om er te verblijven. Hoe kijken stadmakers naar de identiteit van het gebied, de verwevenheid met de stad en andere wijken en welke rol dit speelt in de toekomstige ruimtelijke en maatschappelijke ontwikkelingen?

Met de voorgenomen herontwikkeling van OV-knooppunt Rotterdam-Alexander gaat ook het Prins Alexanderplein op de schop. Vooruitlopend op de definitieve herinrichting kleurt het centrum van Rotterdams grootste stadsdeel Prins Alexander blauw en groen. De kleuren, naar een ontwerp van 75B, verwijzen naar de veenpolder waaruit ooit de Alexanderpolder verrees en brengen samen met een wandgrote foto de ‘vergeten’ polderidentiteit terug in de nu volledig versteende omgeving. De tijdelijke ingreep laat zowel de trots op de polder zien, als de urgentie van goed watermanagement.

www.shvpa.nl
www.prinsalexanderplein.nl
www.citylab010.nl/plannen/waterfenomena2019rotterdamprinsalexander

Foto: Hans Wilschut

De Wasserij – modebroedplaats in wording

Deze tour gaat per fiets naar De Wasserij, een modebroedplaats in wording. Na een korte rondleiding worden, als inleiding en opwarmer voor sessie in de middag, een aantal cases besproken. Het gaat om gebouwen die door ontwikkeling en programma de omgeving meetrekken.

Joost Prins licht toe hoe er bij Het Industriegebouw een nieuwe balans is gevonden tussen financieel en maatschappelijk rendement door een private partij. Jan de Vries bespreekt de totstandkoming van filmtheater KINO na een tender vanuit de stad. STIPO en Jan Denoo van Endeavour (B) verkennen hoe leegstaand vastgoed in België wordt ingezet voor stedelijke ontwikkeling. Olof van de Wal tenslotte licht de plannen toe om van De Wasserij een broedplaats voor voortrekkers uit de Rotterdamse mode-industrie te maken door te sturen op ketenontwikkeling.

De rode draad is steeds de vraag hoe bestaand en verouderd vastgoed kan worden ingezet om maximale kansen te creëren op gebieds- dan wel stadsniveau. Hoe kan de stad sturen op de strategische kracht van bestaand (maatschappelijk) vastgoed om haar aantrekkelijkheid te vergroten, dan wel te behouden en hoe kunnen private partijen hier optimaal in acteren. Kan hiervoor een algemeen toepasbaar instrumentarium kan worden ontwikkeld?

SKAR, STIPO, VanSchagen Architecten en Stad2, willen de wasserij van het voormalige Bergwegziekenhuis omtoveren tot een collectieve werkplaats voor modemensen; makers én verkopers. Het idee is dat ontwerpers, kleermakers en mode-agenten bij elkaar worden gebracht en daarmee de kans krijgen onderling relaties aan te gaan en ook te groeien. De Wasserij vervult een voorbeeldfunctie in het gemeentelijk broedplaatsenbeleid en wordt ingezet als pilot in sociaal-culturele vastgoed en gebiedsontwikkeling. Met dit experiment wordt onderzocht hoe atelierplekken beter zichtbaar kunnen worden in de stad. Uiteindelijk is De Wasserij ook een try-out voor andere plekken in de stad die een soortgelijke functie zouden kunnen vervullen, niet alleen voor mode maar ook voor andere disciplines. De relatie tussen kunstenaars/ontwerpers en commerciëlere partijen is daarbij de sleutel tot succes.

https://www.puntkomma.org/artikelen/de-wasserij

Beeld: De Wasserij

De rol van kunst en cultuur in de ontwikkeling van Rotterdam-Zuid o.l.v. Teun de Booij

Sinds dit jaar is cultuur als aparte pijler opgenomen in het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid, er is een internationale triënnale over kunst in de openbare ruimte in de maak, waarbij een epicentrum zal liggen bij metrostation Maashaven. Tegelijkertijd staat de kwaliteit van kunst & cultuur op Zuid ter discussie. Hoe vertelt kunst in de openbare ruimte verhalen in publieke omgeving? Hoe zorgen we ervoor dat kunst en cultuur vanuit verbindende waardes bijdragen aan de ontwikkeling van Rotterdam-Zuid? Loop met ons mee en ga in gesprek met diverse belanghebbenden; NPRZ, kunstenaars, bewoners, kleine en grotere initiatieven.

Beeld: Dit is Zuid

Leren van de bestaande voorraad, kickstart denktank Zuid o.l.v. Gert Jan te Velde

De kwaliteit van het particuliere woningaanbod in de oude wijken van Rotterdam-Zuid (Charlois, Carnisse, Tarwewijk, Bloemhof en Feijenoord) staat ter discussie. Woningen worden beschouwd als te klein, bouwfysisch onvoldoende en typologisch eenzijdig. De gemeente Rotterdam wil de komende tijd de kwaliteit van deze voorraad verhogen. Via VVE010 stimuleert de gemeente de kwaliteit van onderhoud en beheer van de particuliere voorraad. Deze belangrijke aanpak leidt tot handhaving van de basiskwaliteit, maar ook niet veel meer dan dat. Incidenteel koopt de gemeente een woonblok op om te slopen en te vervangen door nieuwbouw. Dit leidt tot een hoge woningkwaliteit, maar is zeer kostbaar en tijdrovend. De vraag is welke mogelijkheden er voor het particuliere woningaanbod nog liggen tussen het gewone onderhoud enerzijds en sloop-nieuwbouw anderzijds en hoe dat te realiseren is op Zuid.

Tijdens de tour bezoeken we een aantal voorbeelden van oude woningen waarvan de kwaliteit op innovatieve manier is verbeterd. Hierbij stellen we ons de vragen: In hoeverre is dit voldoende om de kwaliteit van de woningvoorraad te verbeteren? Welke voorbeelden geven handvatten voor de toekomst?

Beeld: Dit is Zuid

Benutten wat de stad te bieden heeft! Stadsmakerspraktijk in Mooi, Mooier, Middelland

Niels Hoogwerf nodigt je uit om de praktijk van het samen stadswijkmaken in Middelland te ervaren. Per fiets toont hij de vele gezichten van de wijk en laat hij zien op welke manier er de afgelopen jaren is gewerkt door Middellanders in vele soorten en maten.

De wijk is veelzijdig en kent een lange traditie. Dit betreft zowel de mensen die er wonen en ondernemen als de pleinen, het groen en de bebouwing. De stadsmakerspraktijk in Middelland koestert juist dat kapitaal en neemt onder de noemer Mooi, Mooier, Middelland (een titel van Derek Otte uit 2015) de kwaliteit van de wijk als vertrekpunt. Gecombineerd met een verregaande vorm van co-creatie heeft deze aanpak de bestaande werkvormen tussen wijk en gemeente uitgedaagd.

Tijdens de fietstocht maakt Niels je deelgenoot van de uitdagingen, verrassingen en mooie wendingen die deze stadsmakerspraktijk met zich meebrengt. De tour gaat langs het verbeterde Brancopark, het opgeknapte Johannes de Vouplein en het in opbouw zijnde Middellandplein, als ook de particuliere investeringen aan de panden op de Middellandstraat. Ook biedt de tour een inkijkje in de maatschappelijke agenda van de wijk. Het veelzijdig netwerk van bewonersinitiatieven verenigd in Huize Middelland is een serieus alternatief voor het welzijnswerk gebleken. Thuis in West en het Wijkpaleis illustreren dit. In het Wijkpaleis is voor alle deelnemers altijd wel iets aardigs te krijgen. Tot slot bezoeken we het gebied rond recreatiecentrum De Oostervant en het Henegouwerplein: hier zien we het recent opgeknapte Heldenhuis, twee Straatkijkers van Observatorium die aan een nieuw leven zijn begonnen als tribune en een Hollandse tuin met impluvium waar wordt geëxperimenteerd met wateropvang en -berging. Zodoende krijgen deelnemers een gevoel bij de toekomstagenda van deze inspirerende stadswijk.

Foto: Hester Blankestijn

Hoe transformeert een verouderd winkelgebied naar een duurzaam winkelgebied met een eigentijdse uitstraling?

De Schiedamseweg is in 2,5 jaar tijd vanuit een integrale aanpak, intensief aangepakt. Zo is de winkelleegstand teruggebracht van bijna 20%, naar 3 %, hebben 115 bedrijven nieuwe reclame-uitingen en verbeterde gevels gekregen en zijn verouderde winkelpuien vervangen door nieuwe moderne winkelpuien.

Er is door marktpartijen ruim € 3,5 miljoen geïnvesteerd in de eigen winkelpanden op de Schiedamseweg. Dit resultaat overtreft alle verwachtingen. Zo hebben de marktpartijen op de Schiedamseweg in de gevelaanpak maar liefst 7 keer zoveel geïnvesteerd als de gemeente.

De integrale aanpak van de transformatie van de Schiedamseweg is geïnitieerd en uitgevoerd door bureau Zaken Expert in opdracht van de gemeente Rotterdam.

De tour wordt begeleid door Farid Darkaoui en Abdel Bouchibti van Zaken Expert.

Mini-documentaire van regisseur Perry Boomsluiter over de Schiedamseweg: https://www.youtube.com/watch?v=vwU-acpFcVU&

De waarde van Rotterdamse stadslabs

Locatie: Haltheater

Hoe hou je ruimte voor een brede stadmakerspraktijk in een tijd waarin de stad groeit, er volop gebouwd en geïnvesteerd wordt en de druk op persoonlijke agenda’s toeneemt?

Stadslabs vinden nieuwe perspectieven en concrete oplossingen uit rond lokale vraagstukken. Ze verbinden abstracte maatschappelijke en ruimtelijke transities aan concrete plekken en netwerken van betrokken stadmakers. De afgelopen jaren waren ruim 20 uiteenlopende Rotterdamse stadslabs actief. Door de vorm, samenstelling, resultaten en succes- en leerfactoren te documenteren wordt de waarde van stadslabs invoelbaar.

Leer van deze eerste ‘legacy’, ontdek de praktijk van actieve stadslabs en verken in gesprek met initiatiefnemers, publiek en politiek hoe deze praktijk stevig verankerd kan worden in Rotterdam en in de lokale omgevingsvisie. 

Moderator: Edwin van Uum
Met onder meer: de initiatiefnemers van stadslabs Cool-Zuid, Hoogkwartier, Zoho, Maashaven en Robbert de Vrieze en Beitske Boonstra.

Werksessie: Circulair Rotterdam

Locatie: Tuinkamer

Rotterdam wil werken aan een duurzame toekomst. De uitdaging om circulair te worden is daarom een van de belangrijkste peilers voor de nieuwe omgevingsvisie. De stad kent voorbeeld stellende initiatieven als BlueCity, het Makersdistrict bruist van circulaire ondernemingen en de gemeente initieert slimme concepten op het gebied van klimaatadaptatie en afvalbeheer. Maar hoe komt er verband tussen initiatieven, praktijken en de circulaire stad van de toekomst? Verken de stand van zaken van circulair Rotterdam, ontmoet vernieuwers en denk mee over de volgende stap voor Rotterdam langs vier scherpe lijnen.

Foto: Maarten Laupman

Lerende stad: onderwijs op de kaart

Locatie: Erker

Eerder dit jaar werd bekend dat de schoolbesturen van scholenkoepels LMC, BOOR en CVO besluiten tot een totale herinrichting van het onderwijs op Zuid. Scholen verhuizen, nieuwe scholen worden ontwikkelend – onder meer op de Kop van Zuid en in het Stadionpark – en dat alles met de ambitie om meer diversiteit en vooral kwaliteit in het onderwijs te brengen. De samenwerkende partijen blikken terug op dit voorbeeldstellende proces waarin de Onderwijskaart, gepresenteerd op SMC16, een sleutelrol vervulde.

Wat kan Rotterdam leren van het vruchtbare samenspel tussen de gemeente Rotterdam, schoolbesturen, onderwijzers en andere denkers en doeners om tot inzicht en handelen te komen? En wat is de betekenis van deze beweging voor de ontwikkeling van het onderwijs, buurten en gebieden op Zuid?

Moderator: Annemieke van der Kooij

De groei van Rotterdam: verbinden en verdichten

Locatie: Grote Zaal

Langs welke lijnen krijgt de groei van de stad vorm? Wat zijn de volgende kansen en opgaven voor Rotterdam? In twee gespreksrondes op zoek naar het verband tussen: mobiliteit; de ambitie om 50.000 woningen te realiseren; nieuwe verbindingen tussen wonen, werken en leren; en de betekenis van gebiedsontwikkelingen voor de ruimtelijke en de maatschappelijke ontwikkeling van de stad.

Jos Melchers (directeur gebiedsontwikkeling, Stadsontwikkeling Rotterdam), Peter van der Gugten (Heijmans Vastgoed), Petra Rutten (Van der Leeuwkring / FRAME Vastgoed) en Francine Houben (Mecanoo) delen hun trots op de groei van Rotterdam. In gesprek met elkaar verkennen zij de volgende opgave in de verbinding tussen gebiedsontwikkelingen en de alledaagse woonomgeving op Zuid. Wat zijn de volgende opgaven in het debat over de groei van de stad?

Beeld: Frank Hanswijk

Lunchworkshop Participatory City making

Locatie: Floor

Aan de hand van een aantal Rotterdamse cases onderzoeken het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en de TU-Delft tijdens deze lunchworkshop hoe verschillende stakeholders te betrekken zijn bij het participatieproces. Stadmaken vraagt om innovatieve samenwerkingsverbanden met lokale overheden, lokale instituties, kennisinstellingen, bedrijfsleven en burgers. De Nationale Omgevingsvisie vraagt om nieuwe rollen en verbindingen tussen bestuurders en maatschappelijke initiatieven. Hoe kan je dit inclusief maken? Op welke manier kan je dit proces duurzaam doorontwikkelen?

Foto: Anne Sunderman

Kijk op kwaliteit

Locatie: Grote Zaal

Zes perspectieven op ruimtelijke kwaliteit, de goede groei van de stad en de waarden die daarmee samenhangen. Over verbindend landschap, circulaire gebiedsontwikkeling, innovatie in het wonen, nieuwe publieke gebouwen en het werken aan een compacte, inclusieve en productieve stad.

Inleidingen door:
Jeroen Zuidgeest (Studio for New Realities);
Steven Delva (Delva Landscape Architecture Urbanism);
Michelle Provoost (Crimson Architectural Historians);
Jeroen Dirckx (KCAP);
Eric-Jan Pleijster (Lola Landscape Architects);
Renske van der Stoep (ROFFAA)

 
Willem Sulsters, directeur Gebiedskwaliteit en Vastgoed van Stadsontwikkeling Rotterdam, gaat met deze inleiders en leden van de Van der Leeuwkring in gesprek over de vragen: wat voor stad wil Rotterdam maken? Hoe kan het ontwerp worden benut als ontwikkelkracht voor de goede groei van Rotterdam? Hoe kunnen we hier aan werken?

Foto (campagnebeeld Stadmakerscongres): Frank Hanswijk

Aankeilen! In gesprek over ruimte voor energie

Locatie: Erker

Nederland en de wereld staan voor de enorme opgave om de klimaatdoelen, zoals afgesproken in 2015 in Parijs, te behalen. Met het coalitieakkoord ‘Nieuwe energie voor Rotterdam’ formuleerde het nieuwe college deze zomer haar ambitieuze doelstellingen voor Rotterdam. Klimaatadaptatie en de energietransitie betekenen de komende decennia een complete verbouwing van de stad en vormen tegelijkertijd een breed sociaal-maatschappelijk project. Hoe organiseren we deze cultuuromslag snel genoeg, op voldoende plekken tegelijk, op een sociaal-inclusieve manier én als een echte kwaliteitssprong? Hiervoor hebben we alle beschikbare kennis, kunde en capaciteit in de stad nodig, want alleen door samen te werken kunnen we deze opgaven aan. In Rotterdam wordt op vele plekken al gewerkt aan deze transities, in verschillende wijken, in concrete projecten, met een keur aan veelbelovende initiatieven. Hoe kunnen deze initiatieven worden ingezet om tot de in het coalitieakkoord geformuleerde doelen te komen? Hoe kan denk- en ontwerpkracht optellen tot een energie-ke transitie? Deze vragen staan centraal tijdens de sessies Ruimte voor energie op het Stadmakerscongres.

Samen met IABR, Vereniging Deltametropool en het Keilecollectief verkennen we de opgave voor de Rotterdamse energietransitie. Joost Schrijnen duidt in de introductie de reikwijdte en urgentie van de opgave. Arno Bonte (wethouder energietransitie Rotterdam) reageert vervolgens vanuit het perspectief van het college Rotterdam en licht toe welke stappen het stadsbestuur wil nemen.
We gaan in gesprek met Rotterdamse (sociaal) ondernemers Corine Erades (VVE’s met Energie-Blijstroom) en Robbert de Vrieze (Delfshaven Coöperatie) over de manier waarop zij samenwerken met bewoners, verenigingen van eigenaren, ondernemers, woningcorporaties en de gemeente en onderzoeken we met Thijs van Spaandonk (Bright, Hoofd Stedenbouw Rotterdamse Academie van Bouwkunst) wat deze veranderde werkelijkheid betekent voor een nieuwe manier van stadsmaken. Wat is de volgende stap? Hoe kan Rotterdam werken aan een energieke cultuuromslag en hoogwaardige ruimte voor energie? Tot slot wordt het prototype van de Nieuwe Rotterdamse Energiekaart door Vereniging Deltametropool gepresenteerd.

Het eerste deel van het gesprek is van 13:00 tot 14:30. Na 15 min. pauze praten we van 14:45 tot 15:45 door.

Moderator: Bart Cosijn

Kick-off stadslab Schouwburgplein

Locatie: Haltheater

Het Schouwburgplein is een van Rotterdams meest beladen en betekenisvolle publieke plekken. Over het iconische ontwerp en het functioneren van het plein wordt passievol gediscussieerd door architecten, stedenbouwkundige en andere Rotterdammers. Maar net als dat de stad in continue verandering is, zo ook het Schouwburgplein. De gebruikers, bewoners, culturele organisaties en ondernemers op en rondom het Schouwburgplein hebben zich de afgelopen jaren actief ingezet om het plein te activeren en promoten. Denk aan de tijdelijke inrichting met het Flying Grass Carpet en de vele evenementen en programma’s die op het Schouwburgplein zijn georganiseerd door betrokken partijen.

Binnen twee jaar zal het plein gerenoveerd moeten worden vanwege noodzakelijk onderhoud aan het dak van de onderliggende parkeergarage. Dit daagt uit tot nieuwe perspectieven op de toekomst van deze beeldbepalende plek. De vereniging Verenigd Schouwburgplein en ‘7 Square Endeavour’ zien in deze renovatie een kans. In de aanloop naar het Stadmakerscongres onderzochten deze partijen toekomstige mogelijkheden voor de inrichting en de programmering van het plein. Zij vragen zich nu af hoe samen met gemeente en anderen vorm te geven aan een open en multidisciplinair proces om de toekomst van het Schouwburgplein te verkennen en richting te geven.

Foto: Fred Romero

Happy Mobility: werken aan de mobiliteitstransitie

Locatie: Tuinkamer

Rotterdam groeit en wordt steeds drukker. Het is een uitdaging om de stad toegankelijk en in beweging te houden. De initiatiefnemers van Happy Mobility gaan met stadmakers van binnen en buiten de gemeente in gesprek over de versnelling van de mobiliteitstransitie. Welke vernieuwingen vinden plaats in Rotterdam? Is de stad ambitieus genoeg? Kan iedereen meedoen en zo niet, hoe kunnen we mensen voor wie veranderingen te snel gaan meenemen?

Rotterdam is al lang niet meer de autostad van weleer en ondergaat een mobiliteitstransitie. Zowel de gemeente als verschillende actieve Rotterdammers zoeken naar manieren om de stad in beweging te houden door duurzame en inclusieve mobiliteit. Ze werken aan een stedelijke toekomst waarin de stad door actief transport, zoals lopen, fietsen, in combinatie met OV toegankelijk is voor iedereen. Deze transitie is ook noodzakelijk. Dagelijks worden Rotterdammers geconfronteerd met de negatieve effecten van een verouderd mobiliteitssysteem, zoals vervuilde lucht, verkeersopstoppingen en sociale uitsluiting. Mobiliteit gaat over meer dan zo snel mogelijk van ‘A’ naar ‘B’ te komen. Het gaat over mee kunnen doen in de stad, naar werk te komen en samen de stad te beleven. Het is tijd om nieuwe wegen in te slaan en Rotterdam verkent deze wegen. Verken mee op het Stadmakerscongres!

Moderator: Chris Roorda en Jorn Wemmenhove

Denkplaats: op zoek naar betekenisvolle publieke ruimte in Oud Zuid

Locatie: Kleine Zaal

Rotterdam groeit in aantal en in diversiteit. Hoe benutten we de groei voor een betere stad? Hoe creëren we plekken waar je diverse mensen ontmoet en wie neemt daarin het voortouw? Laat je inspireren door drie inleiders: Petra Rutten (directeur Wonen Frame Vastgoed), Hermineke van Bockxmeer (directeur sport en cultuur gemeente Rotterdam) en Caroline Gehrels (directeur big urban clients Arcadis). Help vervolgens de vragen die zij stellen te verkennen en te verdiepen. Het atelier staat onder leiding van Bernadette Janssen van BVR.

Welke stedelijke cultuur past bij een groeiende stad, een superdiverse stad, een stad met ruimte. In de documentaire Mijn stad mijn hart, wordt een positief beeld geschetst. Rotterdam als voorbeeld van een superdiverse stad waar je jezelf uit kan vinden. Maar de druk op ruimte is groot, steeds meer mensen willen in Rotterdam wonen. Hoe zorgen we voor een leefbare levendige stad, voldoende plekken om elkaar te ontmoeten? Op pleinen, in bibliotheken, in parken, op scholen en in theaters? In dit atelier onderzoeken we dat voor Rotterdam ‘Oud Zuid’. De bevolking is er jong en divers, de druk op ruimte en vastgoedprijzen (nog) niet hoog. Welke uitvindingen zijn hier denkbaar?

Moderator: Bernadette Janssen

Met onder andere: Petra Rutten (directeur Wonen Frame Vastgoed), Hermineke van Bockxmeer (directeur sport en cultuur gemeente Rotterdam) en Caroline Gehrels (directeur big urban clients Arcadis)

Foto: Frank Hanswijk

Zuid op Komst expositie: stadsmaken als ontdekkingsreis 

In Rotterdam-Zuid is volop in beweging. Het Rijk en Gemeente Rotterdam hebben een aantal grote investeringsbesluiten genomen en de druk op de stad is zo groot dat deze besluiten ook daadwerkelijk moeten worden gerealiseerd. Met grootstedelijke ontwikkelingen zoals Parkstad, Stadionpark en Feyenoord City wordt de daad bij het woord gevoegd. De uitrol van de Rotterdamse succesformules, die zich hebben bewezen in de Rotterdamse binnenstad, kan beginnen.

Tegelijkertijd staat het leven in de wijken op Zuid zelf ook niet stil. Veel wijken lijken statistisch gezien problematisch, maar zijn in werkelijkheid misschien eerder een emancipatiemachine. Neem nu de wijk Hillesluis. Is dit een achterstandswijk of juist een wijk met mogelijkheden, ook voor wie arm is? In de studio ‘Zuid op Komst’ is de kracht van Hillesluis het startpunt. Vanaf september is een groep van acht studenten van de Rotterdamse Academie voor Bouwkunst op zoek naar de ruimtelijke, sociale en economische kracht van de Riederbuurt en wordt verkend of deze positief of negatief beïnvloed wordt door grootstedelijke ontwikkelingen. Centraal staat de vraag hoe je kunt bouwen aan de buurt in een grootstedelijk krachtenveld zonder de eigen kracht van de buurt te verliezen.

De studio is een ontdekkingsreis op zoek naar verhalen uit de buurt, waarbij elke student zijn of haar eigen referentiekader meebrengt. Dit levert acht verschillende invalshoeken op die als ruimtelijk ontwerp of reisverslag (procesontwerp) worden verbeeld. Tijdens het Stadsmakerscongres worden de verhalen met de buurt en bezoekers gedeeld in een expositie op Zuid. In 20 minuten vanaf de Schouwburg ben je op de plaats van bestemming en ga je mee op reis.

Locatie: Riederkwartier, Stichtseplein 2, 3074 TN Rotterdam

Foto (campagnebeeld Stadmakerscongres): Frank Hanswijk

Recht op rust! 

Locatie: Haltheater

Rotterdam bruist! Het aantal bezoekers van de stad én het aantal woningen in en rond het centrum neemt almaar toe. Meer bewoners en bezoekers, meer horeca, winkels en evenementen, zorgen voor meer drukte en voor een nieuwe dynamiek. Die inzet wordt de komende jaren verder versterkt. Maar om prettig in een stad te kunnen wonen en te verblijven moet er naast de reuring ook rust te vinden zijn. Een plein, een verstilde expeditiestraat, een plantsoen of een singel. Luwte in de steeds dynamischer binnenstad kan vele gedaanten aannemen maar behoeft vooral een bewuste strategie en heldere keuzes.

PosadMaxwan neemt de kaart van de binnenstad onder de loep en buigt zich over vragen als: Wat verstaan we onder rust? Waarom is een visie op rust in de binnenstad belangrijk? En op welke wijze kan de Rotterdamse binnenstad verrijkt worden met hoogwaardige luwe plekken, zowel op de grond als op de daken? Gedurende het Stadmakerscongres wordt in de ontvangsthal doorgewerkt aan de rust-kaart van de binnenstad, in deze afsluitende sessie deelt PosadMaxwan de geleerde lessen en daagt uit tot scherpte conclusies voor de toekomst van de Rotterdamse binnenstad.

Moderator: Elbert Arens

Met onder meer: Han Dijk (PosadMaxwan), Froukje van der Klundert (Posad Maxwan), Emiel Arends (gemeente Rotterdam)

Aankeilen! In gesprek over ruimte voor energie

Locatie: Erker

Nederland en de wereld staan voor de enorme opgave om de klimaatdoelen, zoals afgesproken in 2015 in Parijs, te behalen. Met het coalitieakkoord ‘Nieuwe energie voor Rotterdam’ formuleerde het nieuwe college deze zomer haar ambitieuze doelstellingen voor Rotterdam. Klimaatadaptatie en de energietransitie betekenen de komende decennia een complete verbouwing van de stad en vormen tegelijkertijd een breed sociaal-maatschappelijk project. Hoe organiseren we deze cultuuromslag snel genoeg, op voldoende plekken tegelijk, op een sociaal-inclusieve manier én als een echte kwaliteitssprong? Hiervoor hebben we alle beschikbare kennis, kunde en capaciteit in de stad nodig, want alleen door samen te werken kunnen we deze opgaven aan. In Rotterdam wordt op vele plekken al gewerkt aan deze transities, in verschillende wijken, in concrete projecten, met een keur aan veelbelovende initiatieven. Hoe kunnen deze initiatieven worden ingezet om tot de in het coalitieakkoord geformuleerde doelen te komen? Hoe kan denk- en ontwerpkracht optellen tot een energie-ke transitie? Deze vragen staan centraal tijdens de sessies Ruimte voor energie op het Stadmakerscongres.

Samen met IABR, Vereniging Deltametropool en het Keilecollectief verkennen we de opgave voor de Rotterdamse energietransitie. Joost Schrijnen duidt in de introductie de reikwijdte en urgentie van de opgave. Arno Bonte (wethouder energietransitie Rotterdam) reageert vervolgens vanuit het perspectief van het college Rotterdam en licht toe welke stappen het stadsbestuur wil nemen.
We gaan in gesprek met Rotterdamse (sociaal) ondernemers Corine Erades (VVE’s met Energie-Blijstroom) en Robbert de Vrieze (Delfshaven Coöperatie) over de manier waarop zij samenwerken met bewoners, verenigingen van eigenaren, ondernemers, woningcorporaties en de gemeente en onderzoeken we met Thijs van Spaandonk (Bright, Hoofd Stedenbouw Rotterdamse Academie van Bouwkunst) wat deze veranderde werkelijkheid betekent voor een nieuwe manier van stadsmaken. Wat is de volgende stap? Hoe kan Rotterdam werken aan een energieke cultuuromslag en hoogwaardige ruimte voor energie? Tot slot wordt het prototype van de Nieuwe Rotterdamse Energiekaart door Vereniging Deltametropool gepresenteerd.

Het eerste deel van het gesprek is van 13:00 tot 14:30. Na 15 min. pauze praten we van 14:45 tot 15:45 door.

Moderator: Bart Cosijn

Groeipijn, leren van stadmaken in gebiedsontwikkeling

Locatie: Grote Zaal

Een reis langs beeldbepalende gebieden waar initiatief en ondernemerschap zich heeft kunnen verbinden met gebiedsontwikkeling. Hoe maken we de geoefende cultuur van stadmaken productief voor de groei van de stad? Stadmaken in gebiedsontwikkeling vraagt om het erkennen en herkennen van waarde die, vanuit verschillende rollen, wordt toegevoegd aan processen en aan een gewilde toekomst. Hoe kan de samenwerking tussen overheid, markt, ontwerp en ondernemende initiatiefnemers worden bestendigd in vitale coalities? Waar zit de pijn, waar de opwinding en waar de trots in het samenwerken aan de toekomst van Rotterdam?

Moderator Geert Maarse in gesprek met onder andere:
Kristian Koreman (ZUS), Piet Vollaard (De Natuurlijke Stad), Simone Rots (Crimson Architectural Historians), Isabelle Vries (Programmamanager Rotterdam Makers District), Lonneke Zuijdwijk (Van der Leeuwkring, Heijmans Vastgoed), Yvette Govaart (Blue City) en Willem Sulsters (Directeur Gebiedskwaliteit en Vastgoed, Stadsontwikkeling Rotterdam)

Beeld: Frank Hanswijk

Vastgoed voor een sterkere stad

Locatie: Tuinkamer

Tijdens deze sessie met stakeholders wordt verkend wat het instrumentarium van de stad is om te sturen op de strategische kracht van bestaand (maatschappelijk) vastgoed om haar aantrekkelijkheid te vergroten en te behouden. Kan de stad sturen door ontwikkelingen te belonen dan wel af te dwingen? Aan welke culturele voorzieningen in de stad en stadsdelen is behoefte? Kunnen samenwerkende partijen (publiek en privaat) lagere opbrengsten accepteren als dit de stad op de lange termijn versterkt?

De druk op de vastgoedmarkt maakt het voor een groeiende stad moeilijk om niet achter de feiten aan te lopen. Hoe zorg je ervoor dat er met stijgende vastgoedprijzen geen verdrukking plaatsvindt van essentiële voorzieningen? Het verkoopbeleid van de stad kan daarbij als voorbeeld dienen: wanneer is de stad het meest gebaat bij maximalisering van de inkomsten, en wanneer is zij het meest gebaat bij lagere en kostendekkende inkomsten ten behoeve functies die de stad versterken? Door niet steeds per plek te kijken, maar met een aantal betrokkenen snel tot invullingen te komen op basis van wat de buurt en de stad nodig heeft. Om op deze manier ruimte te houden voor cultureel ondernemerschap.

Foto: De Wasserij

Keynote Stadmakerscongres door Sir David Adjaye & burgemeester Ahmed Aboutaleb

Locatie: Grote Zaal

Het Stadmakerscongres wordt dit jaar afgesloten door burgemeester Ahmed Aboutaleb en de Britse architect Sir David Adjaye. Adjaye is door initiatiefnemer AIR, de Van der Leeuwkring en de stad Rotterdam uitgenodigd om als ‘Guest Urban Critic’ te reflecteren op de waarde van gebouwen als cultuurdragers voor de groei van de stad. De praktijk van Adjaye kenmerkt zich door het ontwerp van genereuze publieke gebouwen en een grote maatschappelijke betrokkenheid. Adjaye maakte internationaal naam door zijn ontwerp van het Smithsonian National Museum of African American History and Culture (NMAAHC) aan de National Mall in Washington, maar onderscheidt zich ook door het ontwerp van betaalbare woningbouw. Op uitnodiging van de Londense burgemeester Sadiq Khan is Adjaye tevens als design advocate betrokken bij diens ‘Good Growth by Design’ agenda voor de Britse hoofdstad. Burgemeester Aboutaleb is een groot pleitbezorger voor de gezamenlijke verantwoordelijkheid van Rotterdammers om te bouwen aan een inclusieve ‘WIJ-samenleving’. Hoe meer mensen daar deel van uitmaken, hoe sterker en veerkrachtiger de stad. De burgemeester en David Adjaye reflecteren, middels een lezing en een gesprek, op de ‘goede groei’ van de stad en de waarde van cultuur en ontmoeting voor een inclusieve samenleving.

Guest Urban Critic
Sinds 2009 nodigt AIR namens de Van der Leeuwkring jaarlijks een internationale gast uit die de Rotterdamse praktijk en de ontwikkeling van de stad vanuit persoonlijke en professionele ervaring duidt, een spiegel voorhoudt en internationaal positioneert. Bijzonder dit jaar is dat David Adjaye in gesprek gaat met de burgemeester. De lezing van de Guest Urban Critic is te begrijpen in een traditie die werd ingezet met de uitnodiging aan Larry Beasley, co-director of planning van de stad Vancouver, om zijn ervaring te delen in het werken aan een genereuze publieke ruimte. Andere Guest Urban Critics waren onder meer Patrick Janssens (burgemeester Antwerpen), Klaus Overmeyer (Urban Catalyst Studio, Berlijn), Alexandros Washburn (Urban Design Chief, New York City) en Toni L. Griffin (Harvard Graduate School of Design, Just City Lab).

Over Adjaye Associates
Adjaye Associates werd in juni 2000 gestart door oprichter en hoofdarchitect, Sir David Adjaye. De praktijk heeft kantoren in Londen en New York en voltooide projecten in Europa, Noord-Amerika, het Midden-Oosten, Azië en Afrika. Twee van de grootste opdrachten tot nu toe zijn het ontwerp van het National Museum of African American History and Culture van het Smithsonian Instituut aan de National Mall in Washington D.C. en de Moscow School of Management (SKOLKOVO). Overige projecten variëren in schaal; van particuliere huizen, tentoonstellingen en tijdelijke paviljoens tot grote kunstcentra, openbare gebouwen en masterplannen. Adjaye Associates staat bekend om een ​​eclectisch materiaal- en kleurenpalet en het vermogen om een ​​rijke stedelijke ervaring te bieden. De gebouwen verschillen in vorm en stijl maar zijn verenigd door hun vermogen om nieuwe typologieën te genereren en te verwijzen naar een breed cultureel discours. Meer informatie www.adjaye.com

Moderator: Bas van der Pol
Met onder onder andere: Sir David Adjaye en Burgemeester Ahmed Aboutaleb

Beeld: Links, Adjaye Associates, rechts, Marc-Nolte